ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટરના “કાન” માંથી થતું નુકસાન: શા માટે આપણા નવા સુપર કોમ્પ્યુટર ધીમા પડી રહ્યા છે?
આપણે બધા જ કોમ્પ્યુટર વાપરીએ છીએ, પરંતુ શું તમે ક્યારેય ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર વિશે સાંભળ્યું છે? આ એવા કોમ્પ્યુટર છે જે અત્યારના કોમ્પ્યુટર કરતાં હજારો ગણા વધુ શક્તિશાળી બની શકે છે! જો આ સાચું પડે, તો તેઓ નવી દવાઓ શોધવામાં, હવામાનની આગાહી કરવામાં અને અત્યંત જટિલ સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મદદ કરી શકે છે.
શું થાય છે જ્યારે ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર “સાંભળે” છે?
ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર બનાવવા માટે, વૈજ્ઞાનિકો ખૂબ જ નાની વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે, જેને “ક્યુબિટ્સ” (qubits) કહેવાય છે. આ ક્યુબિટ્સ વીજળીના સિગ્નલ પર કામ કરે છે, જે રેડિયોના તરંગો જેવા જ હોય છે. આ સિગ્નલને ક્યુબિટ્સ સુધી પહોંચાડવા માટે, વૈજ્ઞાનિકો ખાસ પ્રકારના “એન્ટેના” નો ઉપયોગ કરે છે, જેને “માઇક્રોવેવ રેઝોનેટર” (microwave resonators) કહેવામાં આવે છે.
નવી શોધ શું કહે છે?
હમણાં જ ફર્મી નેશનલ એક્સિલરેટર લેબોરેટરી (Fermi National Accelerator Laboratory) ના વૈજ્ઞાનિકોએ એક મહત્વપૂર્ણ શોધ કરી છે. તેમણે શોધી કાઢ્યું છે કે જ્યારે આ માઇક્રોવેવ સિગ્નલ આ એન્ટેનામાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે તેમાંથી થોડી ઊર્જા “ખર્ચાઈ” જાય છે. આને “માઇક્રોવેવ લોસ” (microwave loss) કહેવાય છે.
આ “ખર્ચાઈ ગયેલી” ઊર્જાનો અર્થ શું છે?
તમે કલ્પના કરો કે તમે કોઈ દૂરના મિત્રને ફોન કરી રહ્યા છો. જો લાઈનમાં ખામી હોય, તો તમારા અવાજની ગુણવત્તા ઓછી થઈ શકે છે અથવા અવાજ કપાઈ શકે છે. તેવી જ રીતે, જ્યારે માઇક્રોવેવ સિગ્નલમાંથી ઊર્જા ખર્ચાઈ જાય છે, ત્યારે ક્યુબિટ્સને સ્પષ્ટ સંદેશ મળતો નથી. આના કારણે ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટરની કામગીરી ધીમી પડી જાય છે અને તે લાંબા સમય સુધી સચોટ રીતે કામ કરી શકતું નથી. આને “ક્વોન્ટમ કોહેરન્સ ટાઇમ” (quantum coherence time) કહેવાય છે – એટલે કે ક્યુબિટ્સ કેટલો સમય સ્પષ્ટ રીતે પોતાનો “ક્વોન્ટમ વિચાર” જાળવી રાખી શકે છે.
શા માટે આ મહત્વપૂર્ણ છે?
ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટરના વિકાસમાં આ એક મોટી મુશ્કેલી છે. જો આપણે આ માઇક્રોવેવ લોસને ઘટાડી શકીએ, તો આપણે વધુ શક્તિશાળી અને સચોટ ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર બનાવી શકીશું. આ શોધ વૈજ્ઞાનિકોને ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર બનાવવા માટે નવા રસ્તાઓ શોધવામાં મદદ કરશે.
આપણે કેવી રીતે મદદ કરી શકીએ?
તમે કદાચ એમ વિચારતા હશો કે આ તો વૈજ્ઞાનિકોનું કામ છે, આપણે શું કરી શકીએ? સાચું કહું તો, તમે અત્યારે જ વિજ્ઞાનમાં રસ લઈને અને તેને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીને મદદ કરી શકો છો. ભવિષ્યમાં, તમારામાંથી ઘણા લોકો આ રસપ્રદ ક્ષેત્રમાં કામ કરી શકે છે અને આ મુશ્કેલીઓનો ઉકેલ લાવી શકે છે!
યાદ રાખો:
- ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટર એ ભવિષ્યના સુપર કોમ્પ્યુટર છે.
- તેઓ “ક્યુબિટ્સ” નામના નાના ભાગો પર કામ કરે છે.
- “માઇક્રોવેવ લોસ” એ ક્વોન્ટમ કોમ્પ્યુટરની કામગીરીને ધીમી પાડે છે.
- વૈજ્ઞાનિકો આ સમસ્યાનો ઉકેલ શોધી રહ્યા છે.
- તમારો રસ અને શીખવાની ઈચ્છા જ તમને વિજ્ઞાનમાં નવી શોધો કરવા માટે પ્રેરિત કરી શકે છે!
Microwave losses in transmon designs limit quantum coherence times, study finds
AI એ સમાચાર આપ્યા છે.
Google Gemini માંથી પ્રતિસાદ મેળવવા માટે નીચેનો પ્રશ્ન ઉપયોગમાં લેવાયો હતો:
2025-07-29 14:37 એ, Fermi National Accelerator Laboratory એ ‘Microwave losses in transmon designs limit quantum coherence times, study finds’ પ્રકાશિત કર્યું. કૃપા કરીને સંબંધિત માહિતી સાથે એક વિગતવાર લેખ લખો, જે બાળકો અને વિદ્યાર્થીઓ સમજી શકે તેવી સરળ ભાષામાં હોય, જેથી વધુ બાળકો વિજ્ઞાનમાં રસ લેવા પ્રેરાય. કૃપા કરીને લેખ ફક્ત ગુજરાતીમાં જ આપો.