વિજ્ઞાનની દુનિયા: કેવી રીતે AI સાચું બોલતું થયું?
એક નવી શોધ જે AI ને વધુ વિશ્વાસપાત્ર બનાવે છે!
શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે કમ્પ્યુટર પણ વાર્તાઓ બનાવી શકે છે? આજકાલ, કમ્પ્યુટર પ્રોગ્રામ્સ, જેને આપણે ‘આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ’ (AI) કહીએ છીએ, તેઓ ચિત્રો દોરી શકે છે, કવિતાઓ લખી શકે છે અને આપણને નવા જવાબો પણ આપી શકે છે. પણ ક્યારેક, આ AI પ્રોગ્રામ્સ જાણે કે ‘ખોટું’ બોલી જાય છે, એટલે કે એવી માહિતી આપે છે જે સાચી નથી હોતી. આને ‘હેલ્યુસિનેશન’ (hallucination) કહેવાય છે.
માઈક્રોસોફ્ટની નવી શોધ: ‘વેરીટ્રેઇલ’
હવે, ખુશીના સમાચાર એ છે કે માઈક્રોસોફ્ટ નામની એક મોટી કંપનીએ એક એવી નવી ટેકનોલોજી શોધી કાઢી છે જે AI ને વધુ સાચું બોલવામાં મદદ કરશે. આ શોધનું નામ છે ‘વેરીટ્રેઇલ’ (VeriTrail). આ શોધ ૫મી ઓગસ્ટ, ૨૦૨૫ ના રોજ પ્રકાશિત થઈ હતી.
વેરીટ્રેઇલ શું છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે?
જરા વિચારો કે તમે કોઈ પ્રોજેક્ટ પર કામ કરી રહ્યા છો અને તમારે ઘણી બધી માહિતી ભેગી કરવી પડે છે. ઘણી વાર, આ માહિતી જુદા જુદા સ્ત્રોતોમાંથી આવે છે. AI પણ આવું જ કરે છે. તે ઘણી બધી જગ્યાએથી શીખે છે અને પછી આપણને જવાબ આપે છે.
વેરીટ્રેઇલ એક એવી ખાસ પદ્ધતિ છે જે AI ને કહે છે કે તે માહિતી ક્યાંથી લાવી રહ્યું છે. તે એક રીતે AI ના કામનો ‘હિસાબ’ રાખે છે.
- સાચું શું છે તે શોધવું: વેરીટ્રેઇલ AI ને એ તપાસવામાં મદદ કરે છે કે તેણે જે માહિતી આપી છે તે સાચી છે કે ખોટી. જો AI કોઈ ખોટી વાત કહે, તો વેરીટ્રેઇલ તેને પકડી પાડે છે.
- માહિતીનો સ્ત્રોત શોધવો: વેરીટ્રેઇલ એ પણ જણાવે છે કે AI એ આ માહિતી કઈ જગ્યાએથી મેળવી. જાણે કે તે કોઈ ડિટૅક્ટિવ (જાસૂસ) ની જેમ કામ કરે છે, જે સાબિતી શોધે છે.
- AI ને વધુ વિશ્વાસપાત્ર બનાવવું: જ્યારે AI તેના જવાબ ક્યાંથી લાવ્યું તે બતાવી શકે, ત્યારે આપણે તેના પર વધુ વિશ્વાસ કરી શકીએ છીએ.
બાળકો અને વિદ્યાર્થીઓ માટે આ કેમ મહત્વનું છે?
તમે બધા school માં ભણો છો અને તમને નવી નવી વસ્તુઓ શીખવાની જરૂર પડે છે. ઘણી વાર, તમે school માં અથવા ઇન્ટરનેટ પરથી માહિતી મેળવો છો. ક્યારેક, કમ્પ્યુટર પરથી મળતી માહિતી સાચી પણ હોઈ શકે અને ખોટી પણ.
વેરીટ્રેઇલ જેવી શોધનો મતલબ છે કે ભવિષ્યમાં AI તમને school ના પ્રોજેક્ટ માટે વધુ સાચી અને trusted માહિતી આપી શકશે. તમે AI ને પૂછી શકશો કે, “આ માહિતી ક્યાંથી આવી?” અને AI તમને તેનો પુરાવો આપી શકશે.
વિજ્ઞાનમાં રસ લેવા માટે પ્રેરણા!
આવી નવી શોધ દર્શાવે છે કે વિજ્ઞાન કેટલું અદભૂત છે! વૈજ્ઞાનિકો અને એન્જિનિયરો સતત એવી નવી વસ્તુઓ શોધી રહ્યા છે જે આપણું જીવન સરળ અને વધુ સારું બનાવે.
- તમે પણ વૈજ્ઞાનિક બની શકો છો! જો તમને પણ આવી નવી વસ્તુઓ શોધવાનું ગમતું હોય, તો તમે મોટા થઈને વૈજ્ઞાનિક બની શકો છો.
- AI સાથે શીખો: AI એક એવું સાધન છે જે તમને નવી વસ્તુઓ શીખવામાં મદદ કરી શકે છે. વેરીટ્રેઇલ જેવી શોધો AI ને વધુ સારું બનાવી રહી છે.
- ભવિષ્યને જાણો: આ શોધ દર્શાવે છે કે ભવિષ્યમાં AI કેટલું શક્તિશાળી અને ઉપયોગી બનશે.
યાદ રાખો:
જ્યારે પણ તમે AI નો ઉપયોગ કરો, ત્યારે એ યાદ રાખવું જરૂરી છે કે માહિતી હંમેશા સાચી ન પણ હોય. વેરીટ્રેઇલ જેવી શોધ આપણને AI ને વધુ સારી રીતે સમજવામાં મદદ કરે છે અને ભવિષ્યમાં AI નો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે શીખવે છે.
આગળ પણ આવી જ રસપ્રદ વૈજ્ઞાનિક શોધો વિશે જાણતા રહો અને વિજ્ઞાનની દુનિયામાં તમારો રસ વધારતા રહો!
VeriTrail: Detecting hallucination and tracing provenance in multi-step AI workflows
AI એ સમાચાર આપ્યા છે.
Google Gemini માંથી પ્રતિસાદ મેળવવા માટે નીચેનો પ્રશ્ન ઉપયોગમાં લેવાયો હતો:
2025-08-05 16:00 એ, Microsoft એ ‘VeriTrail: Detecting hallucination and tracing provenance in multi-step AI workflows’ પ્રકાશિત કર્યું. કૃપા કરીને સંબંધિત માહિતી સાથે એક વિગતવાર લેખ લખો, જે બાળકો અને વિદ્યાર્થીઓ સમજી શકે તેવી સરળ ભાષામાં હોય, જેથી વધુ બાળકો વિજ્ઞાનમાં રસ લેવા પ્રેરાય. કૃપા કરીને લેખ ફક્ત ગુજરાતીમાં જ આપો.