શરીરમાં જ કેન્સર-લડતી CAR-T કોષોનું નિર્માણ: ઉંદરોમાં સલામતી અને અસરકારકતા સાબિત
સ્ટાનફોર્ડ યુનિવર્સિટી, ૧૬ જુલાઈ, ૨૦૨૫ – કેન્સરની સારવારમાં ક્રાંતિકારી પરિવર્તન લાવવાની ક્ષમતા ધરાવતી નવી પદ્ધતિમાં, સ્ટાનફોર્ડ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ શરીરમાં જ કેન્સર-લડતી CAR-T કોષો (Chimeric Antigen Receptor T-cells) બનાવવામાં સફળતા મેળવી છે. આ અભ્યાસ, જે તાજેતરમાં પ્રકાશિત થયો છે, તે ઉંદરોમાં અત્યંત સલામત અને અસરકારક હોવાનું સાબિત થયું છે. આ શોધ કેન્સરના દર્દીઓ માટે ભવિષ્યમાં વધુ સુલભ અને ઓછી જોખમી સારવારનો માર્ગ મોકળો કરી શકે છે.
CAR-T થેરાપી: એક સંક્ષિપ્ત પરિચય
CAR-T થેરાપી એ એક પ્રકારની ઇમ્યુનોથેરાપી છે જેમાં દર્દીના પોતાના T-કોષો (એક પ્રકારના રોગપ્રતિકારક કોષો) ને લેબોરેટરીમાં જિનેટિકલી મોડિફાય કરીને તેમાં ‘Chimeric Antigen Receptor’ (CAR) ઉમેરવામાં આવે છે. આ CAR, T-કોષોને કેન્સરના કોષોને વધુ સારી રીતે ઓળખવામાં અને તેનો નાશ કરવામાં મદદ કરે છે. આ થેરાપી ખાસ કરીને રક્ત કેન્સર જેવા કેટલાક પ્રકારના કેન્સરમાં અત્યંત અસરકારક સાબિત થઈ છે.
પરંપરાગત CAR-T થેરાપીની મર્યાદાઓ
પરંપરાગત CAR-T થેરાપી એક જટિલ અને ખર્ચાળ પ્રક્રિયા છે. તેમાં દર્દીના T-કોષોને શરીરમાંથી બહાર કાઢવા, તેમને લેબોરેટરીમાં જિનેટિકલી મોડિફાય કરવા, તેમની સંખ્યા વધારવી અને પછી તેમને ફરીથી દર્દીના શરીરમાં દાખલ કરવા પડે છે. આ પ્રક્રિયામાં સમય લાગે છે અને તેમાં કેટલીક આડઅસરો પણ થઈ શકે છે, જેમ કે સાયટોકાઇન રિલીઝ સિન્ડ્રોમ (CRS) અને ન્યુરોલોજીકલ ટોક્સિસિટી.
“ઇન-સિટુ” CAR-T થેરાપી: નવી આશા
સ્ટાનફોર્ડ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ વિકસાવેલી “ઇન-સિટુ” (in situ) CAR-T થેરાપી આ મર્યાદાઓને દૂર કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ પદ્ધતિમાં, T-કોષોને શરીરમાંથી બહાર કાઢવામાં આવતા નથી. તેના બદલે, T-કોષોને “લોડ” કરતું એક વાઇરસ-જેવું વાહક (viral vector) દર્દીના શરીરમાં દાખલ કરવામાં આવે છે. આ વાહક શરીરમાં પ્રવેશીને T-કોષોને CAR બનાવવા માટે જરૂરી જિનેટિક સૂચનાઓ પહોંચાડે છે. આ રીતે, CAR-T કોષો સીધા દર્દીના શરીરમાં જ તૈયાર થાય છે.
ઉંદરોમાં અભ્યાસના પરિણામો
સ્ટાનફોર્ડ યુનિવર્સિટી દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા પ્રારંભિક અભ્યાસમાં, આ “ઇન-સિટુ” CAR-T થેરાપીને ઉંદરોમાં વિવિધ પ્રકારના કેન્સર સામે અસરકારક દર્શાવવામાં આવી છે. અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે:
- સલામતી: આ પદ્ધતિ ઉંદરોમાં અત્યંત સલામત હતી અને પરંપરાગત CAR-T થેરાપી સાથે સંકળાયેલી ગંભીર આડઅસરો જેવી કે CRS જોવા મળી ન હતી.
- અસરકારકતા: શરીરમાં જ તૈયાર થયેલા CAR-T કોષોએ કેન્સરના કોષોને સફળતાપૂર્વક લક્ષ્ય બનાવ્યા અને તેનો નાશ કર્યો, જેના પરિણામે ટ્યુમરનું કદ ઘટ્યું અને જીવનકાળમાં વધારો થયો.
- ફેલાવો: આ પદ્ધતિ દ્વારા તૈયાર થયેલા CAR-T કોષો શરીરમાં લાંબા સમય સુધી સક્રિય રહ્યા અને કેન્સર સામે લડવાની ક્ષમતા જાળવી રાખી.
ભવિષ્યની દિશા
આ પ્રારંભિક સફળતા અત્યંત પ્રોત્સાહક છે. સંશોધકો હવે આ પદ્ધતિને માનવીય પરીક્ષણો (clinical trials) માટે તૈયાર કરવા પર કામ કરી રહ્યા છે. જો આ પરિણામો માનવીય પરીક્ષણોમાં પણ પુનરાવર્તિત થાય, તો તે કેન્સરના દર્દીઓ માટે એક નવી અને વધુ અસરકારક સારવાર વિકલ્પ પૂરો પાડી શકે છે, જે ઓછી આડઅસરો સાથે વધુ સુલભ હશે. આ શોધ કેન્સર સામેની લડાઈમાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું સાબિત થઈ શકે છે.
Cancer-fighting CAR-T cells generated in the body prove safe and effective in mice
AI એ સમાચાર પહોંચાડ્યા છે.
નીચેનું પ્રશ્ન Google Gemini માંથી પ્રતિસાદ જનરેટ કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવ્યું:
‘Cancer-fighting CAR-T cells generated in the body prove safe and effective in mice’ Stanford University દ્વારા 2025-07-16 00:00 વાગ્યે પ્રકાશિત થયું. કૃપા કરીને સંબંધિત માહિતી સાથે નમ્ર સ્વરમાં વિગતવાર લેખ લખો. કૃપા કરીને ગુજરાતીમાં ફક્ત લેખ સાથે જવાબ આપો.